Tiroit Hatalığı ve Tedavi Yöntemleri Nasıl Olur? Tiroid Kanseri Hangi Aşamada Tehlikelidir? Bölüm:1

Tiroit bezi: Tiroit, boynun ön tarafında, Adem elmasının alt kısmında yerleşik ve kelebek şeklinde 20-25 gr ağırlığında bir iç salgılı bezdir. küçük ama güçlü bir organdır ve metabolizmamızı dengeleyecek olan, metabolizmanın çalışma hızını belirleyen T3 ve T4 hormonlarını salgılar.

Tiroit Testleri: Tiroit fonksiyonlarını değerlendirmede ilk yapılacak testler TSH ve Serbest T4 olmalıdır.

TSH üst sınırı yaşa göre;

 • Genç popülasyonda 4 mIU/L

 • Gebelik planlayanlarda ve gebelerde ilk 3 ay 2,5 mIU/L, ilk üç aydan sonra ise 3 mIU/L

 • 70-79 yaş arası 6 mIU/L

 • 80 yaş üzeri 7,5 mIU/L




Tiroit İlacı kullanılmasına rağmen TSH yüksekliği nedenleri:
• Yetersiz ilaç dozu

• Çölyak hastalığı

• Levotiroksin ile birlikte kolestiramin, demir, alüminyum hidroksit, kalsiyum ilaçlarının içilmesi (mümkünse bu tip ilaçlar 4 saat sonra içilmelidir)

• Hızlanmış hormon metabolizması (fenitoin, karbamazepin, rifampisin)

• Tabletleri kıramayıp ezmek

• Levotiroksin tedavisi yapılırken 6 haftadan önce TSH ölçmek

TİROİT HASTALIKLARI
Tiroit Bezinin Az Çalıştığı Durumlar (Hipotiroidi)

HİPOTİROİDİ

Tiroit bezinin vücut için gerekli miktarda tiroid hormonu salgılayamadığı durumdur. Tiroit hormonlarının düzeyi düşer ve dokulara yeterli miktarda hormon ulaşmaz.

Hipotiroidinin en sık nedenleri: Otoimmün tiroidit (Hashimoto tiroiditi), tiroidektomi (tiroid cerrahisi) veya radyoaktif iyot tedavisidir.

Belirtileri:

Halsizlik, uyuşukluk, güçsüzlük, az yemeye rağmen kilo alma, üşüme, adet kanamalarında düzensizlik, deride kuruluk, saçlarda dökülme, tırnaklarda kırılma, kabızlık, seste boğukluk, terlemede azalma, el ve ayaklarda karıncalanma, yüz, kol ve bacaklarda şişlik, hafızada azalma, ruhsal değişiklikler görülebilir.

Tedavi:

T4 preparatı, Levotiroksin kullanılır. Ortalama yerine koyma dozu 1,6 μg/kg’dır. 4-6 haftalık dönemler ile doz ayarlaması yapılarak hedeflenen TSH düzeyine ulaşılmalıdır. Riski olmayan genç olgularda yarı dozda başlanıp 4-6 hafta içinde tam doza çıkılabilir.

Levotiroksin sabah aç karnına alınmalıdır. En erken 30 dk sonra yemek yenilmeli ve diğer ilaçlarla birlikte alınmamalıdır. Levotiroksin preparatları asit ortamda çözüldüğünden proton pompa inhibitörleri, çöliak hastalığı ve malabsorbsiyondan etkilenebilir. Demir, kolestiramin, sükralfat, kalsiyum, alüminyum hidroksit gibi antiasitler, levotiroksin emilimini etkileyebilir. Bu tür ilaçlar levotiroksin dozundan en az 4 saat sonra alınmalıdır.



SUBKLİNİK HİPOTİROİDİ

T3, T4 düzeylerinin normal, TSH düzeyinin yüksek (>4 mIU/L) ve aşikar hipotiroidinin klinik bulgularının olmadığı durumdur.

Hafif subklinik hipotiroidi: TSH: 4-10 mIU/L

Ağır subklinik hipotiroidi: TSH >10 mIU/L

Tedavisi:

TSH > 10 mIU/L olan tüm vakalar tedavi edilmelidir.

TSH: 4-10 mIU/L arasında ve T3-T4 normal olan hastalar şu durumlarda tedavi edilmelidir:

Gebe ve gebelik planlayanlar ovulatuar disfonksiyon ve infertilitesi olanlar

Tiroit antikorları (anti TPO ve/veya anti Tg) pozitif olan hastalar

Tedavi verilirken ileri yaşlarda TSH üst sınırının 70-79 yaş için 6 mIU/L , >80 yaş için 7.5 mIU/L olduğu hatırlanmalı ve replasman dozu ayarlanırken bu eşik değerler göz önüne alınmalıdır.

Tiroit Bezinin Fazla Çalıştığı Durumlar
(Hipertiroidi / Tirotoksikoz)
Tirotoksikoz: Kaynağı ne olursa olsun tiroid hormon fazlalığını ifade eden genel terimdir.

Hipertiroidi  : Tiroit hormon yapımının artmasından kaynaklanan fazlalığı ifade eder.

Belirtileri: Aşırı sinirlilik, çarpıntı, fazla miktarda yemek yemeye rağmen zayıflama, ellerde sebepsiz titreme, vücut sıcaklığında artış, aşırı terleme, saç dökülmesi, nemli cilt, kolay ve sık sık kırılan tırnaklar, ishal, adet düzensizliği, adet düzensizliği, görme bozukluğu gibi şikâyetler sayılabilir.

SUBKLİNİK HİPERTİROİDİ
Tiroit hormonlarının (T3, T4) normalin üst sınırı ya da normal düzeyde iken, TSH’ın düşük (TSH <0.5 mIU/L) olduğu durumdur.

TSH düzeylerine göre iki gruba ayrılır:
1. TSH düşük ama tayin edilebilir düzeyde (0.1< TSH <0.5)
2. TSH tayin edilemez düzeyde (<0.1 mIU/L)
En sık neden yüksek doz levotiroksin (tiroid ilacı) tedavisidir.

Subklinik hipertiroidi durumunun kalıcı olup olmadığını anlamak tedavi kararı açısından önemlidir. İyot "uptake"i ve tiroid sintigrafisi ayırıcı tanıda yardımcıdır.

Tedavi

Tüm subklinik hipertiroidi vakalarında iyot alımının ve kara lahana, fasülye, turp gibi guatrojenik maddelerin kısıtlanması gerekir.

Yaşlılarda subklinik hipertiroidinin diğer bulguları görülmeden ilk bulgu olarak kalp ritm bozuklukları görülebilir. Bu nedenle yaşlı hastalar bekletilmeden tedavi edilmelidirler.

Asemptomatik genç hastalar tedavi edilmeden izlenebilir.

Genç semptomatik ve/veya kalp riski olanlarda düşük doz antitiroid ilaç kullanılmalıdır. İlk tercih metimazol’dür (thyromazol 5 mg tab). 5-15 mg/gün metimazol semptomları kontrol eder. Metimazolün kullanılamadığı durumda ikinci tercih olarak propiltiyourasil (propycil tab 50 mg) 50-150 mg/gün kullanılabilir. Etkisi en çabuk başlayan ve plasentayı en az geçen PTU’dir. Her iki ilaç için de 2-4 haftada bir kan tetkiklerine bakmak gerekir.

TİROTOKSİKOZ/HİPERTİROİDİ
Tirotoksikoz/Hipertiroidi Nedenleri:

1 – Tiroidin aşırı uyarılması
Basedow-Graves hastalığı

Aşırı HCG

Hipofiz tümörleri

Aşırı iyot alınımı

2 - Tiroit nodüllerine bağlı gelişen hipertiroidi sebepleri
Toksik otonom fonksiyonel tiroit nodülü

Toksik multinodüler guatr

3 - Tiroit zedelenmesine bağlı gelişen geçici hipertiroidiler
Subakut tiroidit

Postpartum tiroiditi

Ağrısız veya sessiz tiroidit

Radyasyona bağlı gelişen tiroidit

Akut supuratif tiroidit

4 - Değişik nedenlere bağlı gelişen hipertiroidiler

T3 veya T4 hormonlarının aşırı alınması

Struma ovari

Graves Hastalığında Tedavi
Graves hastalığına bağlı hipertiroidi tedavisinde antitiroid ilaç (ATİ), radyoaktif iyot (RAI-131) ve cerrahi seçenekleri söz konusudur.

Antitiroid İlaçlar (ATİ): Birincil tedavi olarak uzun süreli (1-1.5 yıl) kullanılabildiği gibi, kalıcı tedaviye hazırlık olarak da kullanılabilir. ATİ’lar uzun süreli remisyon ihtimaline de katkıda bulunur. Böylelikle hastalar 1-2 yıl ATİ altında otoimmun olayın azalması beklenir. Fakat ilaç kullanımına bağlı kaşıntı, deri döküntüsü, artralji gibi kısmen önemsiz yan etkiler yanında kan tablosunda bozukluklar, toksik hepatit, kolestatik sarılık, vaskülit gibi daha ciddi yan etkiler de görülebilir. Hastalara bu konuda bilgi verilmeli ve ilaç kullanırken boğaz ağrısı ve ateş olduğunda ilacını keserek hekimini araması tembih edilmelidir. Ciddi yan etkiler geliştiğinde ATİ kesilmelidir. Ağır yan etkiler gelişen hastada RAİ veya cerrahi planlanmalıdır. ATİ ile tedavinin en önemli dezavantajı, nüks olasılığının yüksek (%30-70) oluşudur.

Graves oftalmopatisi varlığında tedavi 0.3 -0.5 mg/kg oral prednisolon toplam 3 ay boyunca verilmelidir. Ağır oftalmopatisi olan vakalarda RAI tedavisi zorunlu olmadıkça verilmemelidir.

Cerrahi Tedavi: Hipertiroidi (Graves) tedavisinde kalıcı tedavi kararı verildikten sonra RAI-131 ve cerrahi arasında bir seçim yapılır. Büyük ve/veya intratorasik guatr, bası belirtisi, nodül varlığı, nodülde kanser kuşkusu, göz bulgularının belirgin olduğu, ATİ yan etkisi, ATİ tedavisinin yetersiz kaldığı veya kullanılamadığı gebelik hipertiroidisi durumlarında tiroid bezinin tamamının cerrahi olarak çıkarılması seçilecek tedavi yöntemi olmalıdır. Ağır Graves oftalmopatisi ve genç yaş (<20) hipertiroidisi nisbi endikasyonlardır. Cerrahi tedavinin komplikasyonları, hipoparatiroidi ve nervus recurrens hasarlanması, bu konuda deneyimli ve bilgili cerrahi ekibin elinde oldukça düşük orandadır (<%1).